Her finn du IKA Hordaland sin formidlingskanal ut mot publikum og eigarkommunane. På sida vil vi legge ut informasjon, nyhende, gje eit innblikk i arbeidet vi gjer på IKA Hordaland og presentere smakebitar frå arkiva.
Arkiva er blant våre viktigaste kjelder til vår eigen historie, og historia til menneska som levde før oss. I arkiva finn vi opplysningar om politiske prosesser, rettighetsdokumentasjon og opplysningar om andre hendingar som har bidrege til å forme samfunnet slik vi kjenner det i dag. Men arkiva inneheld også forteljingar om si eigen historie.
Radøy kommune og IKA Hordaland har avtale om ordning av rundt 540 hyllemeter personregister og administrative arkiv. Det som vert henta inn no er i hovudsak arkivmateriale frå tida etter 1992.
I dag lanserer vi heftet «Kommunane som forsvann – kommunereforma på 1960-talet», vårt bidrag til Arkivdagen 2019.
I år er det 100 år sidan Herlandsfoss kommunale kraftverk stod ferdig. Kraftverket er eit lite kraftverk, men bidrog til ei positiv utvikling for lokalsamfunnet. Kraftselskapet produserte viktig kraft til kommunane og skapte sårt etterspurte arbeidsplassar. Etableringa av kraftverket markerte også starten på eit langvarig interkommunalt samarbeid. Herlandsvassdraget renn gjennom dei tidlegare kommunane Hosanger, Haus og Hamre på Osterøya, og består i hovudsak av Løtveitvatnet og Storavatnet. I desember 1915 bestemte Hosanger å kjøpe vassdraget for 150 000 kr. Året etter kjøpte kommunane Haus og Hamre seg inn, og Hosanger, Haus og Hamre kommunale kraftverk vart etablert. Hosanger hal fram med å vere den største interessenten og eigde 55 % av kraftverket. Haus og Hamre kommunar kjøpte seg inn med 35% og 10 %. Utbygginga av kraftverket vart begynt 26. august 1916 og stod ferdig i oktober 1919.
Skånevik kommune vart oppretta i 1837 i samband med etableringa av det kommunale sjølvstyret same året. Som eit resultat av kommunesamanslåinga vart Skånevik kommune oppløyst i 1965. Områda på nordsida av den ytre delen av Åkrafjorden vart innlemma i Kvinnherad kommune, medan resten av kommunen vart lagt til Etne kommune. Ved nedlegginga hadde dei to delane av Skånevik kommune 1189 og 1493 innbyggarar. Sjølv om kommunesamanslåinga på denne tida vart sett på som naudsynt, og i seinare tid har vore omtalt som vellykka, var mange av innbyggarane i Skånevik kommune tilsynelatande ikkje særleg begeistra for samanslåinga. Motviljen mot kommunesamanslåinga botna ofte i kjensla av tilhøyrsel, og handla om fordelinga av ressursar og tilgang på tenester.
Sitatet over er henta frå møteboka til Skånevik heradsstyre og det er slik dei avsluttar kommunen. «Det er over, vi er; Bøyd, ikke brukket». Etter at siste vedtaket vart gjort skriv referenten ned sitatet, før alle i heradstyret signerer det siste møtet 29.desember 1964. Skånevik kommune er historie.
I kommune-Noreg er det ofte tale om tvangsekteskap, og ein rad kommunesamanslåingar er nett no på gang i Hordaland. Skilsmisser mellom kommunar er meir sjeldsynt. Dette er soga om ei skilsmisse som vart teke opp til folkerøysting. I dag har få høyrt om Fjelberg kommune, men det var her det hende.
Herdla vart den 1. januar 1871 skilt ut frå Manger kommune. Den nye kommunen fekk namnet “Herlø”, og behaldt namnet fram til 1917 då det vart endra til “Herdla kommune”. Sjølve administrasjonssenteret til kommunen vart plassert på Herdla øy, som ligg nord for Askøy. Herdla kommune var geografisk sett splitta av havet. Man kan i hovudsak seie at kommunen bestod av tre kjernedelar: Herdla øy og nordre del av Askøy, den store øyrekka i vest fram til Hjelme kommune i nord (Øygarden kommune i dag), og den vestlige delen av Holsnøy. Sjøvegen var difor den einaste ferdselsvegen mellom dei ymse bygdelaga i kommunal og kyrkjeleg leid.
Den 01.01.1964 vart Alversund kommune føydd saman med Lindås kommune. Den nye heradskommunen på Lindåshalvøya, skipa av kommunane Lindås (unnateke Sletta krins og gardane Einestrand, Eikebotn og Kikallen), Alversund og delar av Hamre, Hosanger, Modalen og Sæbø kommunar skulle til slutt få namnet Lindås.
Hosanger kommune er ein av kommunane som forsvann med kommunesamanslåinga i 1964. Kommunen låg i Nordhordland, på både sider av Osterfjorden. Eit område på Lindåshalvøya og eit på Osterøya. Med revisjonen av kommunegrensene vart kommunen delt, med Osterfjorden som grense mellom Lindås kommune og Osterøy kommune. Arkiva etter Hosanger kommune oppbevarast i dag ved Interkommunalt arkiv i Hordaland. Dokument herifrå gjer innblikk i delinga av kommunen. Sjølv om planen om deling av kommunen var administrert frå fylket, var også kommunen særs aktiv i prosessen. Det kom jamvel til folkerøysting.